Uber’in sırları ifşa oldu
videosundan fısıltılanmıştır. Videoya ulaşmak için Linki kullanabilirsiniz https://www.youtube.com/watch?v=xT_y218Z1jQ.
Bu videoya size soracağım birkaç soruyla başlamak istiyorum. Şirinleri hepiniz bilirsiniz. Orada asıl kötünün mavi küçük şeyler olduğunu, gargamelin ise haklı olduğunu öğrenseniz nasıl hissederdiniz? Ya da herkesin kahraman dediği betme kötü adam çıksa ne düşünürdünüz? Ve son, aslında Cengiz, Ali ve Eişhan masum olup Ezer kötü çıksa neler olurdu? Bilemem kardeş. Meyveyi soymadan içinden ne çıkacak bilemem. Dünya bugünlerde übel üstünden tam da bu senaryoyu yaşıyor. Tüm dünyanın kurtarıcı olarak değerlendirdiği, sosyal medyada en çok destek kıran uygulamalardan biri olan ulaşım ağa şirketi büyük bir skandalın tam ortasına düştü. Skandalı tabi ki konuşacağız ancak önce hikayenin en başına gidelim. İçeriye geçmeden yalnızca birkaç tane alacağız. GZT olarak yaptığımız işi seviyoruz ve çok çalışıyoruz.
Amacımız da GZT YouTube kanalını 1 milyon aboneye ulaştırmak. Bu da sadece sizin katkınızla mümkün. Abone ol butonuna tıklayarak 1 milyon yolculuğumuzla bize destek olabilirsiniz. Bir kişiden ne olur demeyin. Bizim için çok önemli. Şimdiden teşekkür ediyor. Ve hemen içeriye dönüyoruz. Başlayalım. 2009’da bir fikir San Francisco’nun yöne doğduğu için milyonlarca insanın yolunu değiştirdi. Hep denir ya her şey bir fikirle başlar. Uber 2010’da bu klişeye en iyi örneklerden biri olarak doğdu. Bir dokunuş ile araç çağırmak fikri birçok insan tarafından büyük bir heyecanla karşılandı. İlk dönemlerinde taksiden oldukça pahalıydı ve adı da UberCab olarak biliniyordu. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki belediye problemleri, Cab ismini Uber’den uzaklaştırdı. Artık isim netti ve finansman turları başladı. Kurucular ulaşabildikleri herkese projelerini anlatıyor, yatırım toplamak için ellerinden geleni yapıyorlardı. Projeden çok etkilenen ve sonradan şirketin siyosu olacak iş adamı Ryan Graves,
güçlü bir yatırım yapmaktan geri durmadı. Proje güzeldi artık para da vardı. Sıra neye geldi dersiniz? Tabii ki hızlı bir büyümeye. 2011 Uber için gerçek bir şahlanış yılı oldu. Uygulama teknolojik anlamda her geçen gün yenileniyor, elde edilen geliri de hızlıca artıyordu. Şirket 2013 itibariyle gözünü uluslararası palara dikmeye başladı. Önce Hindistan ve Afrika ülkeleri, hemen ardından ise Çin sokakları Uber ile tanışmış oldu.
Şirket dünyanın 84 farklı ülkesinde hizmet veren dev bir organizasyona dönüştükten hemen sonra farklı ve özgün çalışmalar peş ısır geliyordu. Sürücüsüz taksi hizmeti, sosyal sorumluluk projeleri ve dahası. Bugün tüm üniversitelerde baktığınızda, bu da bir şeydi. Bu bir şirket, çok yıl önce bir fikir. Uber’in başarılarla dolu başlangıç hikayesini de anlattıktan sonra yavaş yavaş dev skandalıya doğru yaklaşıyoruz. Maalesef her şey birkaç dakikadır anlattığım kadar iyi ve doğru ilerlemedi.
Google’un Uber’ı korumak için, kendisi otonomist arabalar programına sahip olan bir sürü hizmetli bilgilerden dolayı. Buraya geleceğiz, ancak dil kendi yolu biraz daha detaylandırmak için Uber’in ülkelerle yaşadığı problemlere geçelim istiyor. Şirket farklı gerekçelerle birçok ülkede istenmeyen şirket ilan edildi. Tabii o zamanlar bu ülkeler için henüz söz konusu skandal afişe edilmiş değildi. Neyse, Bulgaristan’la başlayalım. Uber konusunda en net set çeken ülkelerin başında burası geliyor. Aslında Bulgaristan’ın talebi net.
Ülkemde taksiz hizmette ne dair belli yasalar var, sen de bunları uymak zorundasın. Uber ise daha çok maddi gerekçelerle buna yanaşmadığı gibi, birkaç ay boyunca müzakere yürütüktükten hemen sonra ülkeden ayrıldı. Gelelim Danimarka’ya. Burada da karşımıza Uber’in ücret politikası çıktı. Danimarka, Uber’in yolculuk fiyatlandırmalarındaki tutarsızlıkları belgeledi ve burada bu şekilde çalışamazsın dedi. Uber ise düzenleme yapmak yerine ülkeden tamamen çıkmayı tercih etti. Danimarka’da yaşananlara yakın bir dönemde de Macaristan hükümeti, Uber şoförlerinin diğer taksi hizmeti veren çalışanların uyduğu kurallara uymadığını öne sürerek bir kanun çıkardı. Ülkede 2,5 yıl hizmet veren Uber sonrasında yasaklanmış oldu. Şirket Finlandiya, Fransa, İspanya ve Hollanda’da da çeşitli kısıtlamalarla karşılaştı. Bu kısıtlamaların bir kısmı ise adli seviyeye dahi ulaşmıştı. Birçok Uber şoförünün adli sicil kayıtları üzerinden başlatılan dava süreçlerinde şirket,
yolcu güvenliğini sağlayamamak üzerinden ağır cezalar aldı, ciddi paralar ödedi. Sici Uber’ci kavgası tam anlamıyla toplumu tehdit eder hale geldi. Sadece sürücüler değil, kullanıcılar yani halkı da huzursuz ediyor artık bu kavga. Türkiye’deki durumu zaten biliyorsunuz. 2019’da faaliyetlerine başlayan şirketin çalışmaları haksız rekabet gerekçesiyle mahkeme kararıyla durdurulmuştu. Peki Uber yalnızca Avrupa’da mı sorun yaşadı? Tabii ki hayır.
Şirketin çıkış noktası olan ABD’de birçok farklı eyalet Uber’i resmen yasakladı. Texas’ta tüm şoförlerden parmak izi istendi, Uber reddetti ve faaliyetler durdu. Alaska’da ise Uber’in fiyatlandırmalarında ırkçı sayıklarının devrede olduğu gerekçesi yasağı da beraberinde getirdi. Evet Uber, dünyanın 60’tan fazla ülkesinde farklı nedenlerle sorun yaşamış bir şirkete dönüşeli zaten çok olmuştu. Ancak bu içeriği hazırlamamıza neden olan skandal 2022 Temmuz’da yaşandı. Basına sızan ve kamuoyla paylaşılan çok sayıda belge şirketin illegal adımlarını resmi olarak ortaya koymaya yetti. Belgelere göre Uber birçok ülkede kurallara tabi olmadan büyümek için bazı üst düzey politikacı ve bakanlardan gizli destekler almıştı. Bu isimler arasında Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve eski Avrupa Birliği yetkililerinden Nili Korsun da olduğunu söyleyelim. Belgeler şirket üreticilerinin olası bir polis baskınlığında tüm bilgisayarlara kayıtlı belgelere erişimi engelleyen bir yoket butonu için çalıştığını da ortaya koydu. Buradan yöneticilerin başlarına gelecekleri anladıklarını da anlayabiliyoruz. Her neyse Uber Files ismiyle yayınlanan belgeler 2013 ve 2017 yılları arasında 83 bin e-mail ve binden fazla diyalog kanıtı içeren 124 bin farklı kayıttan oluşuyor. İlk olarak Guardian’ın yayınladığı verilere göre şirket illegal lobi faaliyetleri için 90 milyon dolardan fazla bir harcamaya imza attı. Avrupa’daki taksi piyasasını alt üst edip kendi gücünü inşa etmeye çalışan Uber’in Fransa’daki kayıtları bu skandalı dev bir skandal yapmaya yetti. Her şey 2014’te Fransız taksi şoförlerinin Uber’e karşı düzenlediği oldukça geniş protesto gösterileriyle başladı. Tüm Fransa taksi şoförlerinin eylemlerini konuşmuş, ülkede bir numaralı gündem maddesi Uber olmuştu. Tam da bu sırada o dönemin ekonomi bakanı olan Macron’un Uber yöneticisi Travis Kalanik’le yaptığı görüşmeler bu belgelerde ortaya çıktı. Macron Kalanik’e sen diye hitap edebilecek kadar yakındı ve Uber’in nehine yasalar çıkaracağına dair dostuna sözler veriyordu. Avrupa Birliği’nin üst yüze yetkililerinden eski dijital işlerden sorumlu üye Neely Cross da henüz bu görevi bırakmadan Uber’le potansiyel bir lobicilik faaliyeti işi için görüşmeye başlamıştı. Görev süresi bittikten sonra da Uber için çalışmaya ve yakın olduğu siyasiler üzerinden şirketle yine kampanyalar yürütmeye başladı. Bu da Avrupa Birliği’nin etik kurallarına aykırı eylemlerin ortaya çıkmasına yol açtı. O dönem Uber sadece dünyanın en hızlı gelişen şirketlerinden biri değildi. Aynı zamanda en çok tartışılan, hakkına birçok dava açılan veli sızıntısı ve cinsel şiddet soruşturmaları ile çalkanılan bir yapıydı. Süreç böylece devam ederken hissederlerin isyan dalgası başladı. Kalanik uzun bir çabanın ardından sonunda yönetici pozisyonundan uzaklaştırıldı. Uber için sızdırılan bu belgelerde Fransa ve Hollanda dışında çok sayıda ülke ve eyaletle yer alıyor. Yani şirket illegal büyüme için elinden geleni ardından koymamış ve yoğun bir programla her şeyi yapmak için çaba göstermişti. Biraz önce bahsettiğimiz belgeleri yoket butonunun Kanada, Belçika, Hindistan, Romayya ve Macaristan’da birer, Fransa’da ise 3 kez kullanıldığını söyleyelim. Uber tarafı ise bu iddiaları reddederken bu konuda çıkan belgeleri tanımadıklarını iletti. Bu yüzden biz bu suçu işledik cevabını duymayı beklemiyor olsak da yargıya intikal eden süreç için Uber’in mutlu günlerinin beklemediğini söyleyebiliriz. Sürecin sonunda Uber’in ciddi para cezaları ve hatta belli periyotlarla çalışma engelleri alabilmesi bekleniyor. Günün sonunda dünyanın onlarca farklı noktasında bir fiil faaliyet gösteren bir şirketin bu denli büyük bir skandalla gündeme gelmesi birçok farklı dengeyi aynı anda değiştirebilir.
Uber oluşturduğu illegal büyüme ayıyla yıllardır edindiği çok sayıda birikimi kaybetme noktasına çoktan geldi. Şirketin bu darboğazdan çıkıp çıkamayacağını ve üst düzey yöneticileri için belirlenecek
bu ki koşulların ne olduğunu ise tabi zaman gösterecek.
İlk Yorumu Siz Yapın