Azerbaycan-Ermenistan sınırında çatışma: Zengezur Koridoru neden önemli?
videosundan fısıltılanmıştır. Videoya ulaşmak için Linki kullanabilirsiniz https://www.youtube.com/watch?v=rrBtqLpM7HE.
Azerbaycan ve Ermenistan arasında yeni bir savaş. Her gün şehit haberleri, bitmeyen açıklamalar. Bölgede neden savaş var? Neden insanlar ölüyor? Bu savaş kimin içine yarıyor? Bugün Ermenistan ve Azerbaycan arasında yaşanan yeni savaşın farklı bir boyutunu anlatacağım. 44 günlük Karabağ savaşında Azerbaycan ordusunun mutlak zaferine ramak kalmışken, Rusya devreye girerek bunu engelledi. Dağlık Karabağ’ın zaferi kutlandı bugün başkent Bakü’de. 30 yıldır Ermenistan işgali altındaki dağlık Karabağ’da zafer Azerbaycan. Ve Karabağ’da 30 yıllık işgali sona erdiren o kutlu zaferin haberi. Yerel ve bölgsel medyada, akademik camiada hatta siyasi arenada her ne kadar da Karabağ meselesi tarihte kalan da söylemi geliştirilse de, Rus barış gücünün bölgede oluşturduğu konjektür, hiç de Karabağ savaşının tamamıyla bittiğini göstermiyordu. Çünkü Karabağ’ın asıl bölgelerinden tarihi şu şah her ne kadar da işgalden kurtulmuş olsa da, Hankende, Hocalı, Askeren, Adere, Hocavent, Laçın şehri ve koridoru Rusya destekli Ermenistan güçlerindeydi. Ama buna rağmen 10 Kasım 2020 gecesi yapılan anlaşmada ayrılıkçı güçlerin bölgeden çekileceği, Zengizul Koridoru’nun açılacağı, Azerbaycan toprak bütünlüğünü sağlanacağına dair anlaşmalar yapılsa da, bunların hiçbiri gerçekleşmedi. 10’unun bu bölümünde Kafkasya’nın Kangre’ne dönüşmüş sorununun görünmeyen arka planına odaklanacağız. Şuşa’da oluşturulan festivaller ve çeşitli ziyaretlerle bölgede barış havası estirilse de, Ermenistan güçleri her gün güçleniyordu. Buna paralel olarak Rusya başlarla Çin Koridoru, Şuşa yolu, Karabağ’ın stratejik bölgeleri, Adere, Kelbecer yolu, Stratejik Hocalı havalimanı ve çeşitli su ve elektrik barajlarını ellerinde tutarak resmen kontrol bende diyordu.
Dolayısıyla Karabağ bu haliyle Azerbaycan ordusunun kontrolüne geçmesi engellendi. İlerleyen zamanlarda Rusya anlaşmada belirlenen silahların dışında ağır silahlar, hava araçları, istihbarat birimleri, dronlar, koordinat belirleyiciler gibi anlaşma dışındaki silahları bölgeye sokarak ciddi manada alan kontrolü sağladı. Hatta varılan anlaşmada yaklaşık 2000 Rus askerinin bölgede konuşulanmasından bahsedilirken, gün geçtikçe bu sayı artmıyor değildi.
Rusya’nın asıl amacı neydi? Zaten 30 yıl önce kendisinin oluşturduğu Karabağ sorununu Rusya çözmek istemiyordu. Karabağ’daki problemin dondurulmuş olarak kalması, iki taraf arasında barışın sağlanamaması, Azerbaycan ve Ermenistan sınırlarının belirlenememesi, iki tarafın sürekli savaşması Rusya’nın tam olarak istediği şeydi. Çünkü bilindiği gibi başta gümre olmak üzere Rusya’nın en büyük askeri üstü Ermenistan’da. Eğer bu sorun çözülseydi, Rusya’nın Güney Kafkasi’deki üstüne gerek kalmazdı.
Rusya ise bu bölgede Türkiye ve Azerbaycan’ı tehdit olarak algıladığı için askeri üstünü her zaman aktif tutuyor. 2020’de de Rusya Azerbaycan’a barış gücü altında asker konuşlandırdı. Ve böylece Rusya hakem rolüne bürünerek Azerbaycan’ı, Ermenistan’ı ve Gürcistan’ı, ilk pare olarak Kafkasi’yi kontrolünde tutmak istiyordu. Notlaşmak gerekir ki Azerbaycan ve Ermenistan’ın anlaşması demek artık bölgede Rusya’ya ihtiyaç kalmaması demek. Dolayısıyla altta devamlı çatışma olacak ki üst her zaman kurtarıcı pozisyonda olsun. Rusya da tam olarak bunu yapıyor. Bütün bunlar olurken Azerbaycan Cumhurbaşkanı ve Ermenistan Başbakanı Paşinyan son bir yılda dört kez Rusya’sız Büksel’de görüşmeyi yaptı. Ve kısmen de olsa belli konularda fikir birliğine vardılar. Türkiye’de Ermenistan ve Azerbaycan’ın bu yakınlaşmasına hem destek verdi hem de Ermenistan’la temaslara başladı. Hatta Türkiye ve Ermenistan arasında uçak seferleri bile başladı. Erivan ve Ankara’da temsilcilikler atandı. Bu noktada Azerbaycan Batı’yla mevcut ilişkilerini bir üst üste çıkararak çeşitli anlaşmalara vardı. Hatta Ukrayna Savaşı’ndan dolayı enerji krizi yaşayan Batı, Azerbaycan’la ciddi enerji anlaşmalarına vardı. Bölgede enerji anlaşmalarının yapılması, Türkiye, Ermenistan ve Azerbaycan’ın görüşmesi, bölge halklarının biraz da olsa nefes alması demekti. Bu da Rusya’nın işine gelmiyor. Ermenistan’da Rusya’yı yalnız Koçeren ve Sarkistan iktidarı devirse bile, Ermenistan bürokrasisi Paşinyan hükümetine destek veriyor. Ama Ermenistan ordusu ise tamamıyla Rusya güdümünde. Dışarıda diplomatik temaslar yürütülürken, Rusya güdümündeki Ermenistan ordusu ve tamamıyla Rusya destekli ayrılıkçı Ermeni grupları devamlı ateşkesi bozdu. Diplomatik görüşmeler tıkandı ve savaş havası yaratıldı. Yaşanan son savaşta yüzden fazla Ermeni askeri ölürken 71 Azerbaycan askeri de şehit oldu. Özetle başa dönülmüş oldu. Bu savaşta kim kazandı? Yaşanan son savaşta Batı Azerbaycan’a tepki verdi ve Azerbaycan’ın Batı ile ilişkilere sehteye uğradı. Ermenistan-Azerbaycan arasındaki oluşan diyalog ortamada sıfırlandı. Ermenistan içinde de Rusya destekli muhalefetin Paşinyan’a karşı eli oldukça güçlendi ve Paşinyan koltuğu da sallanmaya başladı. Bir kez daha Rusya, ben olmadan adım atamazsınız mesajı verdi. Dolayısıyla hem Azerbaycan hem de Ermenistan kaybetti. Zaten savaşın başında bu sorunun ana aktörü olarak Rusya’nın Karabağ’a girmesini onaylamakla hem Ermenistan hem de Azerbaycan kaybetmişti. Peki şu an ana sorun ne? Bölgede ana sorunun başında Ermenistan’ın Azerbaycan’ın toprak bütününü tanımaması, 10 Kasım’da yapılan anlaşmada Zengizür koridorundan açılmaması
ve Rusya destekli ayrılıkçı güçlerin Karabağ’ı terk etmemesi geliyor. Ne zaman bu konuların çözümüne yönelik umut ışıkları da olsa bölgede savaş çıkartılıyor. Her iki taraftan da ciddi kayıplar veriliyor ve tekrar başa dönülüyor. Nihayetinde her iki halk da kaybediyor. Enerjileri tükeniyor, bölge gelişmiyor, Rusya ise daima yönetici hakem ve ağabey pozisyonda kalarak konumunu koruyor. Kendi stratejisine adım adım uyguluyor.
Azerbaycan ve Ermenistan söz konusu olduğunda sadece Rusya’dan bahsedemeyiz. İki ülken arasında savaş devam ederken İran Cumhurbaşkanı Reis’i açıklama yaparak bölgede sınırların değişmesine müsaade etmeyeceğiz. Bu bizim için kırmızı çizgidir mesajını verdi. Peki, İran burada ne demek istiyor? Biraz bunu açalım. Bölgede sınırların değişmesi derken akıllara Zengizür koridoru geliyor. İran ise Zengizür koridorundan açılıp Azerbaycan ve Türkiye’nin Karabağ’ı alıntısının kurulmasını istemiyor.
Çünkü Zengizür koridorunun açılması demek Türkiye’den geçiş güzergahlarında İran otomatik olarak bypass oluyor ve İran’a ihtiyaç kalmıyor. İkinci bir konu da Zengizür koridorundan açılması ve Karabağ’ın tamamen özgürleşmesi, Güney Azerbaycan’daki yaşayan Türkleri domine edeceğini ve Azerbaycan’la daha fazla entegresyona gireceğini değerlendiriyor. Bundan dolayı da Tahran yönetimi Azerbaycan’ın güçlenmesini istemiyor.
Sınır Anlaşmaları ve Sınır Anlaşmaları Sovyetlerden bağımsız olmalarına rağmen Elministan ve Azerbaycan neden sınırlarını halen belirleyemedi? Oysa ulusarası ilişkilerde bir ülkenin bağımsızlığı sınırlarının net olması ile tarif edilir. Aradan 30 yıl geçmesine rağmen Karabağ sorunu hariç komşu olan bu iki ülke sınır anlaşması yapamadı. Aslında Sovyetlerden ayrılan çoğu ülke bu tuzağa düştü. Sınır anlaşmaları hep ertelendi.
Osyatya, Abhazya, Donbass ve hatta Fergana vadisi sorunları bile bu sınır anlaşmalarının olmamasından kaynaklı. Çünkü sınırlarının net belirgin olmaması Rusya’nın elindeki mayını tarlılardan biri. Peki çözüm ne? Çözüm Azerbaycan ve Elmenistan toprak bütünlüğü çerçevesinde yapılacak bir anlaşmadır. Rus barış gücünün bölgede olmadığı, Azerbaycan ve Elmenistan’ın direkt görüşerek yapacağı, ayrılıkçı güçlerin de Karabağ’dan çekileceği ve Azerbaycan’ın Ermeni vatandaşlarının da bölgede rahat yaşayacağı bir ortama tesis edilmesinden geçiyor. Rusya’nın Karabağ siyaseti çözümsüzlük üzerine. Ve bu Rusya’nın ayrı bir merciyi aldığı konu. Ancak Ukrayna Savaşı’ndan sonra gücünü yitiren Rusya daha ne kadar bölgede söz sahibi olacak? Ben Nazlı Kencettay. Dikkatiniz için teşekkür ediyorum. Bölgede neden savaş var? Neden insanlar ölüyor? Bu savaş kimin işine yarıyor?
Bugün Elmenistan ve Azerbaycan arasında yaşanan yeni savaşın…
İlk Yorumu Siz Yapın