Marmara’da canlı yaşamı bitebilir mi? Prof. Dr. Mustafa Sarı yanıtladı

Marmara’da canlı yaşamı bitebilir mi? Prof. Dr. Mustafa Sarı yanıtladı

videosundan fısıltılanmıştır. Videoya ulaşmak için Linki kullanabilirsiniz https://www.youtube.com/watch?v=rF5BAz5LmLs.

Yani hemen en son söyleyeceğimizi en başta söyleyerek başlayalım. Şu anda müsilaj oranı çok yüksek. Yani Marmara Denizi’nin her tarafında, ortalarında. Ben şimdi Bandırma’dan geldim. Osman Gazi Köprüsü’nden geçerken, İzmit Körfezi’nin üzeri neredeyse tamamen kaplı. Tamamen kaplı. Erdek Körfezi tamamen kaplanmış vaziyette.
Bandırma’dan şeyye kadar Bayramdere Boğaz’a yani Mudanya Körfezi’nin yakınlarına kadar kaplı. Mudanya Körfezi kaplı. Adalar bölgesi, Marmara Adalar Takımı’nın etrafı. Yine İstanbul Boğazı’nın çıkışında Prens Adaları’nın etrafında ve açıklarda da çok yoğun şekilde müsilaj var. Ama esas tehlike bu görünen değil. Bu görünen olayın en son aşaması. Üst tabakası. Üst tabaka. Yani bunlar hocam ne güzel anlattılar. Yani parçalandı, şey yaptı bunlar, çoğaldılar, ürediler. Sonra bunların içerisinde bakteriler ve diğer organizmalar kümelendi ve bunların bir kısmı öldü. Bu ölüp parçalananlar yukarı çıktılar. Yüzde bizim gördüğümüz köpük halinde birikmiş olan şeyler bunlar. Bu parçalanmış, en son aşamaya gelmiş olanlar. Ama esasında denizin altında faaliyet devam ediyor.
Geçen hafta dört gün yoğun şekilde bir Poyraz oldu. Pırtınaya dönüşmedi ama iyi Poyraz esti. Sahillerdeki etrafta gördüğümüz bütün müsilaj da tertemiz oldu. Parçalandı ve kayboldu. Yani bu dalgalı denizde parçalanan bir şey aslında. Tabii, köpük gibi düşünelim bunu.
Ama yani öbür rüzgar durdu, Poyraz durdu. Sadece Poyraz’ın durmasından 8 saat sonra kıyılarda yukarı doğru çıkmalar başladı. Ve şu anda gördüğümüz manzar açıkta. Neden? Çünkü aşağıda üretim devam ediyor. Şimdi biz müsilajı… Hocam bu görüntüyü kullanacak mısınız bize güzel görüntü evve müslüajı? Evet, orada arkadaşlar şey yapıyorlar, zaman zaman veriyorlar.
Hocam ne bunu anlatabilir misiniz? Şimdi efendim suyun altı üstünden daha felaket durumda. Sıfırdan 30 metreye kadarki durum bu. Suyun içinde böyle şeyler var. Suyun içerisinde kümeler halinde. Sümüksü dokular var. Sümüksü yapılar var. Bunların bazıları şurada gördüğümüz gibi kümeleniyorlar. Kümelenenler ağırlaşıyor. Ağırlaşanlar dibe çöküyor.
Bakın burada şu anda bir sarı mercan üzerine çökmüş olan müsilajı görüyoruz. Normalde… Çöktüğü zaman mercini öldürüyor mu orada? Şu andaki durum henüz ölme yok. Ama bu devam ederse, bu süreç devam ederse ölmeler görülebilir. Bu çok tehlikeli olur. Dolayısıyla suyun altı üstünden berbat durumda Fatih Bey. Biz kasım ayında bundan haberdar olduk. Çünkü ben sürekli balıkçılarla birlikteyim.
Balıkçılar ağalarını attıklarında, eğer müsilaj oluşumu başladıysa……o ağaların gözleri müsilajda kaplanıyor. Müsilajda kaplandığı için ağa çekemiyorlar. Ağır bile o kadar yani. Tabii tabii. Ağanın içinden eriyip gitmiyor. Su şey yapmıyor. Gözlerden su geçip gidemiyor. Gözleri kapatıyor. Dolayısıyla ağınızın büyüklüğü ne kadar… O kadar da yoğun bir şey aslında bu yani. Yoğunluğu az ama suyun geçmesini ağın içinden engellediği için…
…su dolmuş oluyor ağanızın içine ve kaldıramıyorsunuz. Çekemiyorsunuz, kaldıramıyorsunuz. Kasım ayından beri balıkçılar bundan şikayetçiler. Ocak ayında Neslihan Hocamla konuşmuştuk. Dedik ki Şubat ayının başında bir çalıştığı yapıp da bunu ele alalım. Fakat bir takım pandemi koşulları nedeniyle gerçekleştiremedik bunu. Lakin bu yeni değil. Biz şu anda en sonunu görüyoruz. Neden bu kadar yoğun? Yani doğal mı?
Evet. Bu ilkbaharda parlayan güneş ışığından ve yağmurlardan şundan bundan değil mi? Bu Kasım’dan beri var bu. Kasım’dan beri var. Kasım ayından beri var. Ocak ayının sonundan itibaren yoğunlaştı ve Marmara denizindeki balıkçıların büyük bir kısmı paydos etti. Adamlar hep zarar ettiler. Ocak ayından beri ben sayısını unuttuğum kadar çok bununla ilgili konuştum. Yani bu balıkçılara bir çare bulalım.
Bu adamlar iflas edecekler. Çünkü adam ona göre bir hazırlık yaptı. Çalışamadı ocak ayından beri baloslar. Marmara’da balıkçılığı bitirdi bu iş. Şu an bu sene için aynen yüzeydeki balıkçılar değil ama daha böyle küçük balıkçılık yapanlar büyük oranda neredeyse iflas edecek noktaya geldiler. Şimdi peki bu doğal mı? Bu kadar yoğun olması doğal mı? Müslüman, hocam çok güzel ifade ettiler, müslüman bir doğal süreç. Ama bu kadar yoğun olması doğal değil. Neden? Kaç metreye kadar iner bu müslüman? 30 metreye kadar şu anda. Dalgıç arkadaşlarımız şu anda görüntüleri Serjo Ekşihan çekiyor Büyükada’da. Fotoğrafları Ateş Evirgen Tarım Bakanlığından izin aldık bir izleme çalışması kapsamında. Bu sabah yine daldı arkadaşlarım. Durumu aynı. Hiç değişiklik yok. Evet bakın göz gözü görmüyor burada. Yani 30 metreye kadar.
Şimdi bu ilk oluştuğunda 5 metreden 15 metreye kadarlık bir arada oluşmuştu. Kasım Aralık ayında böyleydi. Gittikçe genişledi. Gittikçe genişledi. Şu anda sıfırdan başlıyor. Yüzeyden başlıyor. 30 metreye kadar çok yoğun şekilde şey devam ediyor. Müsilaj oluşumu devam ediyor ve büyük kümeler oluşmaya başladı. Burada da görüyoruz. Bazı büyük kümeleri bu kümeler. Büyük kümelerken mesela boyut ne?
1 kilometre, 1 kilometre. Yani insan boyu kadar. Tek bir tanesinin boyu. Tek bir tanesinin boyu. Kümelenmiş şekilde bir dalgıçsınız aşağıda. Ne kadar bir alana yayılıyor bunlar? Şu anda Marmara Denizi’nin her tarafında yüzeyde sıfır 30 metre aralığında yani 1000 metre derinliğin ilk 30 metresinde de var. Yoğunlukları farklı olmak koşuluyla ama kıyısal bölgelerde daha fazla. Neden? Bir sürü faktör, bir sürü etken sayabiliriz.
Bunu tetikleyen faktörler olarak ama 3 tane başlık altında toplarsak anlamamız kolaylaşacak. Birincisi, müsilajın oluşabilmesi için bu yoğunlukta oluşabilmesi için sıcaklıkların ortalama sıcaklığın üstünde olması gerekiyor. Deniz suyu sıcaklıklarının. Bu deniz suyu sıcaklıklar uydularla sürekli takip ediliyor. Noa verileri var ve İspanya’da bir merkez var. Bunlar sürekli Akdeniz bölgesinin günlük olarak yüzey sıcaklığı haritalarını üretiyorlar.
Elimizde 1982 yılından bugüne kadarki olan günlük sıcaklık verileri var. Ortalama verileri. Onu çapın hocamlar az az birazdan hepsi. Bunları verdiğimiz zaman bu sıcaklık verilerini dikkate aldığımız zaman Akdeniz havzasının 2,5 derece civarında o 40 yıllık veriye göre sıcaklığının yüksek olduğunu görüyoruz. SSD dediğimiz. Bu bu iklim değişikliği mi yoksa dönemsel bir değişikliği?
İklim değişikliğinin işareti neden? Çünkü günlük sıcaklık anomallarına baktığımızda 1999’dan beri hep artış trendinde olduğunu görüyoruz. Trend 1983’den 2021’e kadarki verilere baktığımızda trend hep yükselen durumda devam ediyor. Bazı yıllar düşer bazı yıllar yükselir ama trend yükseliyor. Demek ki ortalama sıcaklık yüksek 2-2,5 derece yüksek.
Marmara denizi bu şeyden en çok etkilenen neden? Orjinal yapısı gereği olarak. Hocam biraz sonra Çolpan Hoca daha ayrıntılı anlatır. Marmara denizi aslında bizim bu denizleri anlatırken Cemal Saydam hocamız çok güzel ifade ederdi. Aslımlı bir çocuk gibi değerlendirirdi Marmara denizi. Çünkü Marmara denizi Karadeniz’de Akdeniz’in arasına sıkışmış vaziyette. 25 metrelik.
Yani dar boğazda nefes almaya çalışıyor. Evet iki tane dar boğazdan nefes almaya çalışıyor. Yüzeyden 25 metrelik derinlikte Karadeniz’den gelen sular var. Az yoğun, tuzluluğu az, soğuk ama besince zengin, organik maddeci zengin. 25 metrenin altında ortalama rakamlar söylüyoruz. Bunlar mevsimlere göre değişir. 25 metrenin altında Akdeniz’in 3038 tuzluluktaki sıcak, yoğun, ağır ama besince fakir suları var. Ve bu iki tabaka karışmıyor birbirine. Bu ikisinin arasında bir, yine balıkçıların tabiriyle söyleyeyim. Yani kanal suyu var hocam burada der balıkçılar. Kanal suyu dedikleri su Akdeniz’in suları. Kristal tabaka var dedikleri yerde. Pikniklin tabakası. Yani bu iki katmanı birbirinden ayıran bir şey var. Ara bölge var. Bu ara bölge ikisinin birbiriyle sürekli şeyini engelliyor.
Dikey karışımları engelliyor. Artı normal denizlerde, kış aylarında, yüzeyde Marmara denizinde sıcaklık 10 derece ise 18-20 metreye indiğiniz zaman sıcaklık birden 14-14,5 dereceye çıkar. Neden? Çünkü aşağıda Akdeniz suyu var. Peki bu durum bütün denizlerde aynı mı? Hayır. Diğer denizlerde 4 dereceye düşer. Artı 4 santigrat derece, 4,5 santigrat dereceye düşer.
Bu yüzden Marmara denizinde aslında çift taraflı, biz şimdi yüzeydeki sıcaklıktan bahsediyoruz ama…